به گزارش کمیته علمی، تخصصی انجمن لوله و اتصالات پی وی سی:

همین تعریف توسط انجمن حفاظت  در برابر آتش (NFPA) نیز ارائه شده است. اولین ساختمانهای بلند در دهه 1880 در ایالات متحده ساخته شد. آنها در مناطقی از مرکز شهر پدید آمدند که افزایش قیمت زمین و تراکم زیاد جمعیت باعث ایجاد تقاضا برای ساختمان­هایی شد که بصورت عمودی گسترش یافتند نه به صورت افقی و بدین ترتیب مساحت زمین­های با ارزش کمتر را اشغال کردند.

سیستم ­های لوله­ کشی عمودی عموما اقتصادی ­تر هستند و نیاز به نگهداری کمتری نسبت به سیستم ­های لوله­ کشی افقی در پروژه­های چند سطحی دارند. در لوله­کشی عمودی از تکیه­گاه، نگهدارنده و ورودیهای کمتری استفاده می­شود و برای دستیابی به تخلیه نیاز به فضای افقی کمتری در پلن­های سقفی وجود دارد.

لوله کشی افقی فاضلاب ساختمان

لوله کشی فاضلاب در ساختمان را می توان به دو دسته تقسیم بندی کرد:

• لوله کشی فاضلاب به صورت سنتی 
• لوله کشی فاضلاب به صورت زیر سقفی

امروزه غالبا از لوله های UPVC و PP در لوله­کشی فاضلاب ساختمان استفاده می­کنند. در روش لوله­کشی فاضلاب به شیوه سنتی، لوله ها به صورت کف خواب در ساختمان قرار می گیرند.

شکل 1- نصب لوله های افقی به صورت کف خواب

در روش لوله ­کشی به صورت زیر سقفی،  لوله ­ها از زیر سقف عبور می­کنند.

شکل 2- نصب لوله های افقی به صورت زیر سقفی

تنها تفاوت اجرای لوله­ کشی سنتی و زیر سقفی در نحوه قرارگیری آن­ها در ساختمان می­باشد.

در پاسخ به این سوال که، کدام روش لوله­کشی فاضلاب ساختمان نقش مهمی در سرعت جریان فاضلاب دارد  می­توان گفت، عواملی همچون، رعایت شیب مناسب در لوله­ها، نحوه اتصال و جنس سطح داخلی لوله مشخص کننده میزان سرعت حرکت مواد فاضلابی در داخل لوله­ ها است.

در لوله کشی زیر سقفی چون لوله­ها از زیر سقف عبور می­کنند در نتیجه فشاری بر لوله ها از طریق مصالح و یا اجسام سنگین استفاده شده در ساختمان بر روی لوله ها وارد نمی شود و در نتیجه لوله­های فاضلابی آسیب کمتری می­بینند. اما چون در لوله­کشی سنتی لوله­ها مستقیما با کف و مرکز ثقل ساختمان در تماس هستند، شکستگی و آسیب به لوله­های فاضلابی در این شیوه از لوله کشی فاضلاب امری اجتناب ناپذیر می­باشد.

لوله کشی قائم فاضلاب ساختمان

1. قطر لوله قائم فاضلاب (در پايين­ترين قسمت) بايد تا جايي که امکان دارد، در تمام طول آن ثابت بماند. اگر تغيير قطر لوله قائم در طبقات بالا ناگزير باشد در هيچ حالتي نبايد قطر لوله کمتر از نصف قطر لوله قائم در پايين­ترين قسمت آن باشد.

2. لوله قائم فاضلاب بايد تا جايي که ممکن است مستقيم نصب شود و از به کار بردن دو خم پرهيز شود. در صورت اجراي دو خم روي لوله قائم، الزامات استانداردي بايد رعايت شود.

3. در ساختمان­هاي تا 3 طبقه، آخرين و پايين­ترين شاخه افقي فاضلاب که به لوله قائم متصل مي­شود بايد دست کم 450 ميلي­متر، بالاتر از زير زانويي پايين لوله قائم باشد. در ساختمان­هاي بلندتر از 3 تا 5 طبقه اين فاصله بايد دست کم 750 ميلي­متر و در ساختمان­هاي بلندتر از 5 طبقه بايد برابر ارتفاع يک طبقه باشد (شکل 3). اين اندازه­ها در هر تغيير امتداد لوله قائم، از جمله دو خم افقي نيز بايد رعايت شود.

شکل3 . اتصال پايين­ترين شاخه افقي به لوله قائم

4. لوله قائم فاضلاب که فاضلاب طبقات را به لوله اصلی افقی می­ریزد، باید با اتصالات حداکثر 45 درجه به لوله افقی متصل شود.

5. در فاصله زانویی پایین لوله قائم فاضلاب و تا 10 برابر قطر لوله بعد از آن هیچ شاخه افقی فاضلاب نیابد به لوله افقی فاضلاب متصل شود.

دو خم

1. اگر تغيير امتداد لوله قائم فاضلاب ناگزير باشد، لوله قائم فاضلاب بايد با  دو خم اجرا شود. کاهش سرعت فاضلاب در دوخم، موجب ايجاد فشار معکوس روي شاخه افقي نزديک به آن در بالاي دو خم مي­شود. از طرف ديگر ادامه جريان فاضلاب با مقطع پر، روي شاخه افقي نزديک به آن در پايين دو خم مکش سيفوني ايجاد مي­کند. با رعايت نکات اين قسمت از مقررات بايد اين اثر را محدود کرد تا از شکستن آب هوابند سيفون­هاي قبل و بعد از دو خم جلوگيري شود.

2. دو خم ممکن است قائم يا افقي باشد، دو خم قائم در حالتي است که تغيير امتداد لوله نسبت به امتداد قائم، مساوي يا کمتر از 45 درجه باشد. اگر تغيير امتداد لوله نسبت به امتداد قائم بيش از 45 درجه باشد دوخم، افقي ناميده مي­شود.

3. اندازه گذاری لوله قائم بالا و پایین دو خم قائم باید بر مبنای لوله قائم فاضلاب انجام گیرد مگر در شرایطی که درآیین­نامه استاندارد آمده است.

4. اگر در محدوده 600 میلیمتربالای دو خم قائم تا 600 میلی­متر پایین دو خم، هیچ شاخه افقی فاضلاب به لوله قائم و یا دو خم متصل نشود، دو خم قائم می­تواند بدون هواکش اجرا شود. در غیر اینصورت باید برای دو خم قائم هواکش نصب شود مگر اینکه تعداد طبقات بالای دو خم کمتر از 5 طبقه باشد و یا قطر نامی لوله قائم و دو خم، بر مبنای لوله افقی اصلی فاضلاب اندازه­گذاری شود.

5. اندازه­گذاری قسمت افقی دو خم افقی باید بر مبنای لوله افقی اصلی فاضلاب انجام گیرد. لوله قائم بالای دو خم افقی باید بر مبنای لوله قائم فاضلاب و لوله قائم پایین دو خم باید برابر قسمت افقی دو خم و یا بر مبنای لوله قائم فاضلاب و مجموع D.F.U  لوازم بهداشتي که در بالا و پايين دو خم به آن تخليه مي­شود، هر کدام که بزرگتر باشد، اندازه­گذاري شود.

6. اگر تعداد طبقات بالاي دو خم افقي کمتر از 5 طبقه باشد دو خم مي­تواند بدون هواکش باشد. در غير اينصورت بايد بر دو خم هواکش نصب شود. مگر اينکه لوله­هاي قائم بالا و پايين و دوخم، يک اندازه بزرگتر از لوله افقي اصلي موردنياز براي آن تعداد لوازم بهداشتي از اندازه­گذاري شود.

فواصل تکیه گاه

مانند تمام سیستم­های لوله­کشی، استفاده از تعداد بست­های کافی برای نصب­های روکار بسیار مهم است. فواصل بست­ها تابع سایز لوله، دمای کار، محل قرارگیری دریچه ها و اتصالات سنگین و یا خصوصیات مکانیکی بسته به نوع لوله است. آویزهای فلزی مناسبی را انتخاب کنید که لوله­های  PVC را تحت فشار قرار نداده و یا سبب تخریب و ایجاد خراش نمی­شوند. برای جلوگیری از خم­شدن لوله و معکوس­شدگی شیب/وارونگی، همچنین هم تراز بودن لوله، بایستی از آویزهایی در فواصل مناسب و نزدیک به یکدیگر استفاده شود. لوله باید در تمام تغییر مسیرها و در انتهای تمام شاخه­های افقی مهار شود. در زیر لیستی از مسائل مربوط به تکیه­گاه آورده شده است:

•  بارهای متمرکز باید به طور مستقیم برای حذف تمرکز بالای تنش مهار شوند.
•  در سیستم های لوله کشی که امکان نوسانات انبساطی و انقباضی وجود دارد، بایستی جهت جلوگیری از محدود شدن جنبش حرارتی،  از آویز استفاده کرد.

•  آویزها باید سطح تحمل بالایی را تا حد ممکن فراهم کنند و عاری از لبه¬های تیز باشند.

•  سیستم لوله¬کشی PVC را در کنار بخارات یا خطوط لوله با دمای بالا و یا محصولات انتشار دهنده گرما قرار ندهید.

•  فواصل تکیه گاه برای سیستم¬های لوله¬کشی  PVCافقی توسط حداکثر دمای عملیاتی که سیستم با آن مواجه می¬شود، تعیین می گردد.

•  آویزها نباید حرکت¬های محوری را محدود کنند.

•  برای تعیین تکیه¬گاه خطوط عمودی، توصیه می¬شود که یک مهندس سیستم، تکیه¬گاه را براساس بار عمودی درگیر، طراحی کند.
 

حد فاصل بست­ ها

بست ها به عنوان نگهدارنده لوله استفاده می شود ، در حالی که جنبش های حرارتی خط لوله را نیز ممکن می کنند. لوله برای حرکت داخل بست باید آزاد باشد تا جنبش های انقباضی و انبساطی را دفع کند. همه اتصالات انبساطی باید با بست مهار شوند.

علاوه بر بست هایی که طبق جدول بالا در لوله کشی نصب می شود، در هر تغییر مسیر لوله، در انتهای هر انشعاب ، در پای هر لوله قائم و هر جا لوله افقی تغییر سطح می دهد( تراز افقی لوله با دوخم تغییر می کند) نیز باید بست زده شود